De Griekse keuken

We zijn weer in een oneven (5) maand aanbeland, en daarom is het tijd voor een nieuwe themamaand! Deze keer plaats ik de Griekse keuken in de spotlights. Een keuken die bij veel mensen geliefd is denk ik, vanwege de toegankelijk smaken, mooie producten en ongetwijfeld de goede vakantieherinneringen! Waarschijnlijk zijn de meesten van jullie bekend met bijvoorbeeld moussaka of tzatziki. Deze maand wil ik zowel deze bekende klassiekers, alsook onbekendere Griekse recepten langs laten komen. Er is namelijk nog heel veel lekkers te ontdekken in de Griekse keuken.

Vandaag geef ik jullie in dit artikel alvast wat achtergrondinformatie over de Griekse keuken. Het is overigens moeilijk om van één Griekse keuken te spreken, want er zijn veel regionale verschillen. Ik probeer daarom want algemene lijnen uit te zetten, met daarbij dus de kanttekening dat datgene wat ik schrijf, niet perse voor heel Griekenland hoeft te gelden. Een beetje link is het wel, want ik ben zelf nog nooit in Griekenland geweest. Maar ik heb veel gelezen en gekookt, dus denk toch dat ik er inmiddels wel wat over kan zeggen. Als je op- of aanmerkingen hebt, dan hoor ik dat graag! (stuur me een mailtje of laat een comment achter). 

oorsprong van de griekse keuken

De Griekse keuken heeft een lang en rijk verleden. De Griekse cultuur is al duizenden jaren oud, en ook een van de meest ontwikkelde culturen. Denk alleen al aan de Griekse filosofen, de kunst, politiek en democratie. Allemaal dingen waar de Grieken al vroeg ver in ontwikkeld waren. Een belangrijk punt in de Griekse cultuur is en was het concept van ‘goed leven’, waarbij ook goed eten van belang is. Dat betekent echter niet dat de Griekse keuken een en al overdaad was, want de veelal arme bevolking leefde voornamelijk op granen (gerst). Men at verder wat het land te bieden had: linzen, uien, bonen, kaas, eieren, olijfolie en bij uitzondering vlees of vis. Wijn werd alleen door de mannen gedronken. De Griekse keuken is dus al duizenden jaren uit, het eerste kookboek dat we kennen komt ook uit Griekenland en werd in de 4e eeuw voor Christus geschreven door Archestratus. We weten van het bestaan van dit kookboek af, maar de inhoud is helaas verloren gegaan.

De Griekse keuken wordt vaak gezien als een mengeling van de Turkse en Italiaanse keuken. Het klopt dat er in de Griekse keuken veel invloeden vanuit het Midden-Oosten en de Italiaanse keuken worden gezien. Zo eten de Grieken bijvoorbeeld pastagerechten, net als de Italianen. De overheersing van de Turken in Griekenland gedurende 400 jaar (tot 1821) heeft er toe geleid dat er overeenkomsten zijn tussen de Turkse en Griekse keuken (denk aan Köfte/Keftedes of bulgursalade). De Griekse keuken is echter veel meer dan een mengeling van de keukens van omliggende landen, en wordt in de geschiedenis juist vaak als de grondlegger van de Middellandse Zee keukens gezien. Daarbij gaat het al eeuwenlang om de heilige drie-eenheid van brood, wijn en olijfolie. De Griekse kookkunst draait om deze producten.

Ik las een mooie typering van de Griekse keuken, waar ik me na een paar weken Grieks koken, inmiddels goed in herken. Volgens deze auteur berust Griekse keuken op 4 pijlers: verse ingrediënten, het gebruik van kruiden en specerijen, Griekse olijfolie en tot slot de eenvoud. Een mooie combinatie, die voor prachtige gerechten zorgt.

Boureki

Eetcultuur en de rol van eten

Eten is een belangrijk onderdeel van het dagelijkse leven in Griekenland en hier wordt dan ook vaak uitgebreid de tijd voor genomen. Vooral de lunch en het diner zijn belangrijk, dit zijn meestal warme maaltijden. De Grieken eten het liefst met familie of vrienden, zodat de maaltijd gepaard gaat met uitgebreide conversaties en veel gezelligheid. Het is voor de Grieken ook heel normaal om uit eten te gaan, meestal in een taverne. Er komen dan verschillende gerechten op tafel, die men met elkaar deelt. Het oorspronkelijke Griekse eten vind je nu nog vooral in de kleinere dorpen, omdat het leven van veel Grieken in de grote steden te druk is om nog uitgebreid te koken.

De lunch wordt meestal tussen 12.00 en 15.00 uur gegeten, in de vorm van kleine hapjes (mezédes). Het diner wordt laat op de avond gegeten, zo tussen 20.00 en 23.00 uur. De maaltijd wordt altijd vergezeld van een een goede wijn, of de bekende Griekse ouzo (een anijsdrank vergelijkbaar met sambuca). Ouzo wordt ook vaak gecombineerd met mezédes, zoals feta, olijven, brood of sardientjes. Het diner kan verder bestaan uit vlees- of visgerechten, gecombineerd met brood, tzatziki of de bekende Griekse boerensalade. Er wordt vaak gekookt met lokale producten en het is heel normaal om een kijkje in de keuken te nemen om te bepalen wat je graag wilt eten. Het eten gaat er kortom gemoedelijk en gezellig aan toe, maar het respect voor een goede kok is groot.

Dakos

Veelgebruikte producten

Ik noemde hierboven al kort de heilige ‘drie-eenheid’ van wijn, brood en olijven/olijfolie. Dit zijn zeer belangrijke producten in de Griekse keuken. Maar er is meer. Ik geef je een overzicht van belangrijke en veelgebruikte producten in de Griekse keuken (zonder volledig te kunnen zijn).

Brood, pasta, rijst en aardappel: Zoals gezegd is brood een basisingrediënt in de Griekse keuken. Het wordt vaak als begeleider van allerlei gerechten geserveerd. Daarnaast is Paximadia, scheepsbeschuit uit Kreta, een veel gegeten broodsoort. In combinatie met feta en tomaten vormt de scheepsbeschuit het bekende gerecht ‘Dakos’, een heerlijk lunchgerecht dat ik nog met jullie ga delen (zie foto hierboven). Pasta is niet alleen voorbehouden aan de Italianen, maar wordt ook door de Grieken gegeten. Orzo (krithataki in het Grieks) is een bekende Griekse pastasoort, deze pasta heeft de vorm van een rijstkorrel. Sommige gerechten worden begeleid door rijst. Aardappels worden in verschillende gerechten gebruikt, zoals moussaka.

Groente, fruit en noten: De Griekse keuken kent een rijke variëteit aan fruit en groenten. Vooral in het seizoen is de groente en fruit bomvol smaak. Je hebt dan nog maar weinig extra nodig om een smakelijk gerecht te maken. Veel voorkomende groenten zijn aubergine, courgette, tomaten, komkommer, spinazie, sla, wortel, ui, okra en paprika. Vooral in het hoogseizoen is vers fruit in overvloed verkrijgbaar, zoals meloen, perzik, nectarine, citroen, sinaasappel, granaatappel en kersen. Ook gedroogd fruit wordt veelvuldig gebruikt, zoals rozijnen en krenten. Ook noten spelen een belangrijke rol, vooral walnoten, pistachenoten en pijnboompitten. En last but not least natuurlijk de olijven, waarvan de meeste bekende de Kalamata olijven zijn. Griekse olijfolie wordt door kenners als de beste ter wereld beschouwd. De Grieken gebruiken gemiddeld 27 liter olijfolie per persoon per jaar!

Vlees en vis: Zowel vlees als vis is populair in de Griekse keuken, maar het verschilt per regio waar het accent op ligt. Aan de kust wordt vanzelfsprekend veel vis en zeevruchten gegeten, terwijl landinwaarts vlees vaak populairder is. Vissoorten die veelgebruikt worden, zijn onder andere inktvis (calamares), zwaardvis of sardientjes, die vaak gegrild of geroosterd worden (zie foto bovenaan). Vlees is daarnaast ook belangrijk, vooral in de binnenlanden waar mensen vaak afgelegen wonen. Qua vleessoorten kom je eigenlijk alles wel tegen, lamsvlees, varkensvlees, geit, kip en konijn. Lam wordt vaak gebruikt, rundvlees wordt daarentegen niet erg veel gebruikt. Het vlees wordt vaak langzaam gegaard, in een stoofpot of houtoven. Een voorbeeld hiervan is stifado, waarin het vlees (kip of konijn) wordt gesmoord met uien.

Zuivel: De bekende Griekse yoghurt zullen de meesten wel kennen, want deze is ook hier erg populair. De yoghurt is een beetje crème-achtig, wat dikker van structuur en zachter van smaak dan onze yoghurt. Met deze yoghurt wordt de beroemde tzatziki gemaakt. De Griekse yoghurt is daarnaast ook heerlijk als dessert met een beetje honing en wat fijngehakte walnoten. Naast yoghurt speelt ook een kaas een belangrijke rol in de Griekse keuken. Het meest bekend in Nederland is de feta, een kruimelige kaas van schapenmelk met een zilte smaak. Er is veel kwaliteitsverschil, koop altijd een goede echte Griekse feta. De witte ‘saladeblokjes’ die ze in de supermarkt ook verkopen, smaken niet naar feta. Er zijn echter nog veel meer Griekse kazen, zoals graviera, mizithra, kasseri en kefalotiri. Deze kazen zijn hier moeilijker verkijgbaar, ik gebruik ze daarom ook niet in mijn recepten.

Kruiden en specerijen: In de Griekse keuken wordt veel gebruik gemaakt van verse en gedroogde kruiden. De kruiden die in de zomer volop vers verkrijgbaar zijn, kunnen in de winter ook in gedroogde vorm gebruikt worden. Het meest bekend is waarschijnlijk de Griekse oregano, die je in veel recepten terugvindt. Daarnaast wordt ook gebruik gemaakt van onder andere tijm, rozemarijn, salie, munt en basilicum. Het zoete en kruidige kaneel wordt aan veel gerechten toegevoegd, ook in hartige gerechten en stoofpotten is dit een veelgebruikt ingrediënt.

Recept sardientjes

Op de foto bovenaan dit artikel zie je geroosterde sardientjes uit de oven. Je kunt dit heel makkelijk zelf maken, dus tot slot nog een een receptje cadeau 🙂 Sardientjes koop je vers bij de visboer, of gebruik bevroren sardientjes. Vraag de visboer de sardientjes schoon te maken, of doe dit zelf (ontschubben en ingewanden verwijderen). Maak een marinade van 2 teentjes knoflook, wat citroensap, olijfolie, een beetje oregano en peper en zout. Laat de vis hier 10 minuten in marineren. Bekleed een bakplaat met bakpapier en leg hier de sardientjes op, met nog wat schijfjes citroen en eventueel een eetlepel kappertjes. Rooster de sardientjes dan in een voorverwarmde oven op 200ºC voor ongeveer 8-10 minuten. Je kunt ze ook op de barbecue bereiden. Reken op 2-3 sardientjes per persoon. Eet smakelijk!

Griekse-sardientjes bijgesneden

Bronnen

  • Rebecca Seal, De Griekse Eilanden, Karakter Uitgevers 2015
  • Alexander Dandros Valavanis e.a., Authentieke Griekse kookkunst, Fotorama 1993
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Oud-Griekse_cultuur
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Griekse_keuken
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Voeding_in_Hellas
  • http://www.athensinfoguide.com/nl/eatingcuisine.htm
  • http://www.culturescope.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=147:culinaire-geschiedenis-en-eetgewoonten&catid=51&Itemid=46&lang=nl

2 reacties op “De Griekse keuken

  1. Gerhard Burger

    Leuk verhaal, ik hou erg van sardines dus dat gerecht ga ik zeker een keer maken!

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.

Tip